Modern dünyanın çok katmanlı krizlerine çözüm arayışıyla yola çıkan bir oluşum olarak tanımlanan Cihannüma İstanbul Forum, “Bilgi–İrade–Düzen” teması etrafında İslam dünyasının güncel meselelerini tartışmaya açmayı hedeflemiştir. Akademiden iş dünyasına, sivil toplumdan siyaset alanına kadar birçok farklı disiplinden katılımcının bir araya geldiği forumun hazırlık sürecinde organizasyon kurulu olarak kanaatleri, entelektüel tartışmaların yalnızca uzmanlarla sınırlı kalmaması gerektiği yönünde olmuştur. Geleceğin düşünsel ve aksiyoner aktörleri olacak gençlerin sürece şimdiden dahil edilmesi oldukça önemliydi ve böyle bir adımın gençliğin bakışıyla düşünsel çeşitliliği arttıracağına inanarak İslam dünyasının meselelerine gençlerin kendi perspektiflerinden pratik çözüm yolları sunmalarını teşvik edecek bir alan açılmıştır. Cihannüma İstanbul Forum çatısı altında, gençleri fikir üretim sürecine aktif bir biçimde dahil eden Futurist’24 Ideathon adlı bir alt program ortaya çıkmıştır.
Bu doğrultuda çekirdek ekip kurarak format ve içerik üzerine yoğun beyin fırtınalarına başladık. Gençlerin yalnızca izleyici oldukları değil, aktif bir şekilde sürece dahil oldukları bir format olmasını istedik. Çünkü İslam dünyasının meselelerini ele alırken ve çözüm üretirken meselelere gençlerin perspektifinden bakmanın, onların çözüm önerileri ve potansiyellerinden istifade etmenin ciddi bir katkı sunacağını düşündük. Farklı formatları eleyerek interaktif ve fikir odaklı olması bakımından “Ideathon” formatına karar verdik. Belirli bir problem üzerinde çözüm odaklı fikirler geliştirmek için katılımcıların kendilerine belirlenen bir süre içinde takımlar halinde yoğun bir şekilde çalışarak kendi projelerini geliştirdiklerileri bir fikir maratonu formatı olan “Ideathon” gençlerin farklı problem alanlarına yönelik çözüm önerileri sunmalarına ve çözüm süreçlerine dahil olmalarına imkan tanıması açısından hedefimizle örtüşen bir yöntem oldu. Bu formatla sürecin öğrenme bileşeni gençlerin bir fikir hakkında düşünmesi, benzer düşüncelere sahip gençleri bulup onlarla bağlantı kurması, fikirlerini formüle edip sunması ve ortak bir fikir etrafında birleşmeleri sağlanmış olduğu ifade edilmiştir. Ideathon’ı önemli kılan başından sonuna kadar gençlerin liderliğinde gerçekleşen bir süreç olmasıydı. Gençlerin yalnızca bugünü değil, geleceği tasarlama gücüne de işaret etmesi bağlamında etkinliğe “Futurist” isminin verilmesi uygun bulundu.
Futurist’24 Ideathon programı, katılımcıların başvuru formu aracılığıyla bireysel ya da ekip halinde başvurabilecekleri şekilde tasarlandı. Tema olarak, İslam dünyasının karşı karşıya bulunduğu güncel yapısal problemlere odaklanıldı. Bu doğrultuda, başvurulara yön vermek amacıyla belirli konu başlıkları sunuldu: Irkçılık ve milliyetçilik, sürdürülebilir tarım, dijital güvenlik, geleneksel pazarların dijital ekonomiye entegrasyonu, adil ve şeffaf vakıf sistemleri, sürdürülebilir ve kapsayıcı şehir modelleri, göç ve toplumsal entegrasyon gibi alanlar. Bununla birlikte, katılımcıların kendi perspektiflerinden sorun olarak gördükleri meselelere yönelik önerilerde bulunabilmeleri amacıyla açık uçlu bir başlık da programa dâhil edildi.
Katılımcılar, kendi oluşturdukları ekiplerle İslam dünyasının önemli sorunlarından birini seçerek bu probleme ilişkin çözüm önerilerini geliştirdiler ve başvurularını tamamladılar. Başvuru sürecinde önem verilen noktalardan biri de meseleleri disiplinler arası bir perspektifle ele alabilmek adına ekiplerin farklı bilimsel disiplinlerden katılımcılardan oluşmasıydı. Bu husus değerlendirme sürecinde öne çıkan ve kazanan takımı belirlemede etkili olan unsurlardan biri oldu. Organizasyon kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, belirlenen kriterler çerçevesinde dokuz takım finale katılmaya hak kazandı.
Futurist’24 Ideathon programının en kritik aşamalarından biri, finalist takımların uzman mentörler eşliğinde fikirlerini olgunlaştırdıkları ve bir proje önerisine dönüştürdükleri gün boyu süren atölye süreci olmuştur. Cihannüma İstanbul Forum’un eş zamanlı oturumları devam ederken, takımlar kendilerine tahsis edilen çalışma alanında yoğun bir biçimde proje geliştirme sürecine odaklanmışlardır.
Mentör havuzu; sosyal hizmet, psikoloji, girişimcilik, sosyoloji, felsefe, eğitim, sivil toplum, İslam iktisadı ve sürdürülebilir tarım gibi farklı disiplin ve tecrübeleri kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Bu mentörlük desteği, katılımcıların fikirlerini çok yönlü bir bakış açısıyla değerlendirmelerini ve uygulanabilir proje dosyalarına dönüştürmelerini mümkün kılmıştır. Mentörlerin katkısı özellikle fikirlerin somutlaştırılması, güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi, fırsat ve tehdit alanlarının değerlendirilmesi, projenin amaç ve hedeflerinin netleştirilmesi, uygulanabilir bir zaman çizelgesi ve mümkünse bütçe oluşturulması konularında yönlendirici olmuştur. Ayrıca, projelerin sunum esnasında hangi unsurlarının ön plana çıkarılması gerektiğine dair stratejik rehberlik de sağlanmıştır. Gün sonunda her takım, nihai proje dosyalarını düzenleme kuruluna teslim ettikleri ve dosyalar jüri değerlendirmesine sunulmak üzere iletildiği aktarılmıştır.
Futurist’24 Ideathon kapsamında teslim edilen proje dosyaları farklı disiplinlerden oluşan jüri üyeleri tarafından; projenin somut bir çözüm önerisi sunması, seçilen temaya uygun bir içeriğe sahip olması, yenilikçi ve özgün bir öneri olması, uygulanabilir olması, etkili ve sürdürülebilir olması ve disiplinler arası bir yaklaşımla oluşturulmuş olması gibi kriterler doğrultusunda ele alınıp puanlanmıştır.
Finale Kalan Projelerden Yansıyanlar
Futurist’24 İdeathon süreci, katılımcı ekiplerin İslam dünyasının temel sorunlarına yönelik özgün çözüm önerileriyle zenginleşti. Finale kalan dokuz ekip, yalnızca kendi perspektiflerinden bir soruna işaret etmekle kalmayıp aynı zamanda interdisipliner yaklaşımlarla çözüm önerilerini sunup bunların nasıl somut projelere dönüşebileceğine dair fikirler ortaya koydular. Bu projelerin her biri gençlerin İslam dünyasının geleceğine yönelik entelektüel ve pratik katkı potansiyelini ortaya koymaları bakımından kayda değerdir.
Finale kalan ve birinci olan proje Senfoni Projesi, İstanbul’daki liselerde artan nefret söylemine özellikle Arap toplumları özelinde dikkat çekerek, gençler arasında hoşgörü ve anlayışı artırmayı amaçlayan bir girişimdir. Sosyal öğrenme kuramı temelinde geliştirilen proje, 14–18 yaş arası lise öğrencilerini üniversiteli mentörlerle eşleştirerek, gözlem yoluyla empati geliştirmeyi ve önyargıları azaltmayı hedeflemektedir. Bir yıl sürecek uygulama, üç yıllık sürdürülebilir bir modelle desteklenmiş; eğitimler, sosyal etkinlikler ve kültürel şenlikler aracılığıyla öğrenci, aile ve topluma yayılan çok katmanlı bir değişim öngörülmüştür. Proje, yalnızca nefret söylemiyle mücadele etmeyi değil, aynı zamanda İslam coğrafyasının ortak değerlerini gençler arasında yeniden inşa etmeyi ve bu süreci gelenekselleşen bir formatla uzun vadeli etki üretmeye dönüştürmeyi hedeflemektedir.
Finale kalan projelerden biri, İslami kitlesel fonlama yoluyla kamu altyapı projelerinin finansmanı üzerine bir proje önerisi idi. Bir platform kurarak, devletin projelerini halka sunabileceği, halkın bu projelere yatırım yaparak hem kâr elde edebileceği hem de ülkesine katkıda bulunabileceği bir sistem oluşturmayı hedefleyen bu öneri, İslam ülkelerinin faizli dış borçlara bağımlılığını azaltmayı hedeflerken halkın katılımını önceleyen bir model önererek ekonomik bağımsızlığı ve toplumsal dayanışmayı teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Bir diğer ekip, gıda güvenliği ve sürdürülebilir tarım konusunda, kentleşmenin etkisiyle tarımdan uzaklaşan bireyleri tekrar üretime dahil etmeye yönelik kapsayıcı bir proje tasarladı. Bu projede yerel yönetimlerin ve eğitim kurumlarının aktif iş birliği ile dikey tarım alanlarının tahsisi ve eğitim desteklerinin sağlanması öngörüldü.
BRONET adlı proje ile katılan takım, yurtiçi ve yurtdışında gönüllülük faaliyeti yürüten gençlerin barınma ihtiyaçlarına çözüm üretmeyi hedefledi. İslami sivil toplum kuruluşları arasındaki iş birliğini dijital bir ağ üzerinden güçlendirmeyi amaçlayan bu proje ile dayanışma temelli bir “kardeşlik ağı” oluşturmayı önerdiler.
İnşa Gençlik Ağı başlıklı proje, din eğitimi alanında çalışan genç eğitimcilerin bir araya gelerek ortak çalışmalar yürütebilecekleri bir platform önerisiydi.
Bir diğer finalist proje geleneksel ortaklık biçimlerinin dijital ekonomiye entegrasyonu üzerineydi. Katılımcılar, fıkhî ilkelere dayalı finansal ortaklıkların (mudarebe ve müşareke) dijital ortamda daha güvenli, şeffaf ve yaygın hale getirilebilmesini amaçlayan bir dijital platform önerisi sundular.
Çocuklara yönelik BARAKA adlı proje ise, yapay zekâ destekli bir dijital güvenlik yazılımı aracılığıyla dijital içeriklerde dini ve kültürel filtreler kullanarak çocukları zararlı içeriklerden korumayı hedefleyen bir projeydi.
Universal Muslim Travel Map adlı proje ile katılan ekip, Müslüman bireylerin küresel ölçekte seyahat ederken karşılaştıkları dini hassasiyet sorunlarına çözüm üretmeyi hedefleyen bir mobil uygulama tasarımı sundu. Helal gıda, güvenli konaklama ve yerel Müslüman topluluklarla etkileşim gibi başlıkları bir araya getiren bu uygulama, seyahat deneyimini hem kolaylaştırmayı hem de zenginleştirmeyi amaçladı.
Son olarak, Traverse adlı artırılmış gerçeklik destekli dijital oyun önerisi, gençlerin İslam medeniyetine ait eserlerle etkileşimini artırmayı ve kültürel mirasla bağ kurmalarını teşvik etmeyi hedefleyen bir oyun projesidir. Oyun, yalnızca bilgilendirici değil; aynı zamanda mekânsal, görsel ve sosyal deneyimleme ve ödüllendirme aşamaları da olan bir tasarım olarak planlanmıştır.
Bu projeler, gençlerin İslam dünyasının güncel sorunlarına ilişkin farkındalıklarını ve çözüm üretme kapasitelerini yansıtan anlamlı örnekler olmuştur. Futurist’24 Ideathon aracılığıyla gençler, yalnızca Cihannüma İstanbul Forum’un entelektüel zeminine katkı sunmakla kalmayıp aynı zamanda programa dinamizm ve özgün bir perspektif de kazandırmıştır. Bir eğitimci ve sivil toplumcu olarak gözlemlendiği, gençlerin yalnızca katılımcı oldukları önceden kurgulanmış etkinliklere kıyasla sürecin tasarımından sunumuna kadar tüm aşamalarına aktif biçimde dâhil oldukları çalışmalarda motivasyon düzeylerinin belirgin biçimde yükseldiği yönündedir. Bu tür katılımcı yapılar, gençlerde hem özgüven oluşturmakta hem de onları benzer girişimler noktasında cesaretlendirmektedir. Bu nedenle, Futurist’24 Ideathon benzeri içeriklerin zenginleştirilerek ve farklı temalarla yeniden düzenlenerek sürdürülmesini temenni edildiği belirtilmiştir.
